Bağışıklık sistemi; bakteri,virüs,parazit ve toksik maddeler gibi patojenik mekanizmalara karşı antijenleri harekete geçirerek,yanıtlayarak ve tanıyarak dışarıdan gelen saldırıları önlemek için sürekli çalışmakta olan bir sistemdir.Ekinezya da bu sistemi destekleyen pek çok bitkisel takviyelerden biridir.
Ekinezya, Asteraceae familyasına ait bir bitkidir.Latince ismi Echinacea purpurea’dır.Kuzey Amerika yerlileri tarafından yara iyileştirici,öksürük kesici ve ağrı kesici olarak kullanılmıştır. Bakteriyel ve viral enfeksiyonların semptomlarını önlemek ve hafifletmek için sıklıkla kullanılır. İçerdiği polisakkaritler,glikoproteinler,alkilamitler ve kafeik asit türevlerinden dolayı ekinezya preperatlarının, potansiyel immünomodülatör aktiviteye bağlı antioksidan ve anti-inflamatuar aktivite gösterdiği çalışmalarla gösterilmiştir. Sahip olduğu uçucu yağlar sebebiyle güçlü antimikrobiyal aktivite gösterir. Ekinezya ile ilgili yapılmış olan immunolojik çalışmalarda ekinezyanın, monositler, makrofajlar, doğal öldürücü (NK) hücreler, T hücreleri ve dendritik hücreler (DC) üzerindeki etkileri incelenmiştir . Çalışmalar, Ekinezya'nın hem sağlıklı hem de bağışıklığı baskılanmış hayvanlarda bağışıklık fonksiyonlarını uyardığını göstermektedir . Makrofajlarda fagositoz ve sitokin üretimi (artmış TNF-α, IL-1, IFN-β), ekinezya özleri ile yapılan tedaviyi takiben arttırmıştır, artan lökosit hareketliliği ve doğal öldürücü hücrelerin aktivasyonunu da arttırmıştır . Bu sonuçlar, ekinezya bitki ve gövde ve yaprak ekstraktlarının dendritik hücre olgunlaşmasını önleme yeteneğine de sahip olduğunu göstermektedir.
Sahip olduğu farmakolojik etkiler sebebiyle ekinezya bitkisi, bakteriyel ve viral enfeksiyonlarda profilaktik ve tedavi edici olarak kullanımı popüler olan bir bitkidir. Profilaktik kullanım için 2400 mg/gün ve soğuk algınlığının akut dönemlerinde 4000 mg/gün dozu ile 4 aydan uzun süreli tedavisinde soğuk algınlığını önlemede/tedavide faydalı olarak görülmektedir. E. purpurea.’nın önerilen makul dozu 2-3 ml'dir.E. purpurea günde 3-4 kez meyve suyu/ suda veya dil altından alınan 1-2 ml ekstrakt şeklinde ; katı oral dozaj formunda günde 3 kez alınabilir şeklinde dozaj formu ayrımı belirtilmiştir.Bitkinin önerilen dozlarda infüzyon çayı ile kullanımı olsa da genellikle standardize edilmiş formlardaki takviyelerin kullanımı dozlama açısından daha uygun bulunmaktadır.
Tüm bunlarla birlikte ekinezyanın güvenli kullanımı için; otoimmün hastalığa sahip ya da genetik yatkınlığı olan kişilerin kullanmamaları ya da mutlaka doktora danışarak kullanımı önerilir. Gebelikte güvenliği belirlenmemiştir fakat düşüğe sebep olabileceği düşünülmektedir.Yine veri eksikliği sebebiyle emzirme döneminde önerilmez. İlaçlarla birlikte kullanım sırasında;CYP1A2, CYP2C9, CYP2D6 üzerinden metabolize olan ilaçların klerensini büyük ölçüde azaltmıştır. Aynı zamanda ekinezya güçlü bir CYP3A4 enzimi inhibitörüdür. Bu sebeple ekinezya kullanılırken bu enzim üzerinden metabolize olan ilaçlara ve etkileşimlerine dikkat edilmelidir.
Güçlü ve popüler bir bitki olan ekinezya tüm bitkisel droglarda olduğu gibi mutlaka doktor ve eczacıya danışarak önerilen dozlarda ,ilgili uyarılara dikkat edilerek kullanılması gereken bir takviyedir.Sahip olduğu immünomodülatör,antioksidan ve anti-inflamatur özellikleri ile hakkında bir çok çalışma yapılmaya ve preperatların içerisinde yer almaya devam edecektir.
Ecz.Pakize ŞAHİN
KAYNAK;
KUMAR K.M.,RAMAİAH S.,2011;Pharmacologıcal Importance of Echınacea Purpurea.International Journal of Pharma and Bio Sciences,2;4
R. Bauer. Chemistry, pharmacology and clinical application of products. In: G. Mazza, and B.D. Oomah (eds.), Herbs, botanicals and teas, Technomic Publ. Co. Inc., Lancaster,Pa. , 2000, pp. 44–74.
YENiKALAYCI A.,ARSLAN M.,2019;Ekim Sıklığının Ekinezyada(Echinacea purpurea)Herba Verimi ve Uçucu Yağ Oranı Üzerinde Etkisi.Türkiye 13.Ulusal 1.Uluslararası Tarla Bitkileri Kongresi,125-128.
Soldamlı, R. (2016). Farklı zamanlarda hasat edilen ekinezya (Echinacea purpurea (L.) Moench) bitki ekstraktlarının antioksidan aktivitelerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Yozgat Bozok Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yozgat.
